تابشهایی که در صنعت مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از: گاما، الکترون و ایکس است. این پرتوها اگرچه با روشهای مختلفی تولید میشوند ولی در اصل یک کار انجام میدهند. انرژی منتقل شده بوسیله این پرتوها در فرآیند پرتودهی باعث تعییرات فیزیکی یا شیمیایی میشوند و در نهایت منجر به پلیمریزاسیون-پیوند عرضی استریلیزاسیون و غیره میگردد. این نوع پرتوها از نوع پرتوهای یونیزاسیون میباشند زیرا انرژی آنها در حدی است که فقط الکترونها و اتمها را از مولکولها جدا کرده و آنها را به یون تبدیل کنند.
پرتودهی با الکترون
در پرتوفرآیند الکترون از دستگاه شتاب¬دهنده الکترون استفاده می¬شود. این شتاب دهنده¬ها قادرند باریکه الکترونی و اشعه ایکس تا انرژی 10 MeV را تولید کنند. در شتاب دهنده الکترونی باریکه الکترون توسط یک تفنگ الکترونی تولید می شود و الکترون ها پس از عبور از میدان الکتریکی شتاب گرفته تا به انرژی مورد نظر برسند. سپس این باریکه بر روی هدف مورد نظر تابیده می شود.
مقایسه پرتوهای الکترون و گاما
اختلاف عمده پرتو گاما و الکترون در قدرت نفوذ آنها در ماده میباشد پرتو گاما دارای قدرت نفوذ زیادی میباشند در حالیکه نفوذ الکترون بستگی به انرژی الکترونهای شتاب داده شده دارد. با یک شتابدهنده الکترون پرتودهی یک ماده بسیار سریعتر از اشعه گاما انجام میشود پرتو گاما و پرتو ایکس حاصل از برخورد الکترون با یک هدف همانند امواج رادیویی، میکروویو، ماوراء بنفش و نور مرئی قسمتی از طیف امواج الکترومغناطیسی را در منطقه طول موج کوتاه و فرکانس بالا تشکیل میدهند و دارای قدرت نفوذ بسیار زیاد و اثرات مشابهی در ماده میباشند و فقط منابع تولید آنها متفاوت میباشد. مثلاً پرتو گاما از ایزوتوپ کبالت60 (60Co) و پرتو ایکس با دستگاههای خاص مثل شتابدهندهها تولید میشوند.
مزایای استفاده از روش پرتودهی و پرتوفرآوری محصولات
سریع ترین و راحت ترین روش است.
به سرعت تأثیرگذار بوده و محصولات بلا فاصله قابل استفاده هستند.
انجام واکنش های شیمیایی زمان بر نمی باشد.
دما، فشار و رطوبت بر عملکرد آن تأثیر ندارند.
افزودنی شیمیایی به محصولات تحت پرتودهی اضافه نمی شود.
محصولات به همان صورت بسته بندی نهایی قابل پرتودهی هستند.